Το 2013 ένα περίεργο χαράκωμα εμφανίστηκε στην ντόπια diy σκηνή αλλά και συνολικά την ντόπια μουσική σκηνή. Στις 4 βασικές diy μουσικές ομάδες που υπήρχαν τότε, ή κατά κύματα δημιουργήθηκαν στην ευρύτερη περίοδο από το Δεκεμβρη του 2008 μέχρι το 2014 το χαράκωμα προέκυψε θέλοντας και μη. Η ανεργία ξεπερνούσε το 31%, η ανεργία στους/στις κάτω των 30 ετών, σχεδόν το 50%. Η αναζήτηση τρόπων έκφρασης και τρόπων επιβίωσης, φαίνονταν να χρειάζεται να γίνονται αναγκαστικά ταυτόχρονα, άλλες φορές παράλληλα, άλλες τεμνόμενες.
Ο αριθμός των ανθρώπων που παρήγαγαν μουσική εκτός επίσημης δισκογραφίας (Universal, EMI, Sony και τοπικές θυγατρικές τους), ή βρέθηκαν στην επίσημη δισκογραφία πολύ πρόσφατα και βιοπορίζονταν από αυτή από θέση δημιουργού ήταν το 2013 μηδαμινός. Ως τέτοια θέση νοείται η θέση ενός δημιουργού που του παρέχει ένα σημαντικό εισόδημα όχι επειδή δουλεύει μισθωτά σε κάποιο σχήμα ως session μουσικός, αλλά ως ερμηνευτής δικών του συνθέσεων, στίχων κ.ο.κ. Δέκα χρόνια μετά, με την ραγδαία άνθιση των αλγορίθμων Spotify και φυσικά την ήδη χαμηλή των προσφερόμενων αμοιβών ή υπηρεσιών που παρείχαν στους δημιουργούς οι δισκογραφικές ωστέ οι τελευταίοι να δημιουργήσουν, δεκάδες αρχικά και χιλιάδες μετέπειτα καλλιτέχνες βρέθηκαν πρώτον να ανταγωνίζονται σε πραγματική ακροαματικότητα τα μεγάλα ονόματα της ελληνικής μουσικής και σε δεύτερο χρόνο να να αμοίβονται σχετικά ατόφιο το καθαρό αποτέλεσμα που οι μουσικές πλατφόρμες τους αφήνουν ως αμοιβή, όσο μικρό και αν είναι αυτό.
Η
συζήτηση που χαράκωσε τη σκηνή το 2013
μοιάζει πια αρκετά παλιά. Τι νόημα έχει
άλλωστε να κρίνει κανείς καλλιτέχνες
που τους ακούν κυριολεκτικά όλες και
όλοι που έχουν κοινωνικές ανησυχίες
επειδή έχουν 30 πλατινένια τραγούδια;
Λογικά θα δεν θα σχηματιστεί κάποιας
μορφής αντίπαλο δέος, ούτε θα μπορεί να
σταθεί στα πόδια του οικονομικά, πολιτικά,
δεοντολογικά: η κοινωνική αμφισβήτηση
για την πληρωμή από τη μουσική(αυτή που
έχει φτιάξει ο ίδιος άνθρωπος μάλιστα)
έχει εξαφανιστεί. Υπήρχε ποτέ όμως απτά,
στην αρχή;
Η απάντηση είναι: δυστυχώς
ναι. Στο πιο βαθύ, ίσως, σημείο της
ελληνικής κρίσης η άποψη ότι καλύτερα
να γίνεις ντιλιβεράς από το να βγάζεις
1000 ευρώ το μήνα παίζοντας ραπ, ήταν όχι
απλά υπαρκτή, αλλά στην diy
σκηνή ήταν πλειοψηφική. Άνθρωποι
τραμπουκίστηκαν, αποκλείστηκαν-έμαθαν
τι θα πει cancel culture πριν
αυτή υπάρξει ως όρος-, κατηγορήθηκαν ως
αποδοχείς υπεραξίας από την αγανάκτηση
της ανέχειας των μνημονίων. Ακόμα,
άνθρωποι που τότε ξεκίνησαν ως δημιουργοί
αρνήθηκαν να συμμετέχουν σε προσπάθειες
εργασίας, δημιουργίας ή ερμηνείας σε
χώρους ή συνθήκες που είχαν απολαβές,
αντίτιμο συμμετοχής ή συγχρωτισμό με
καλλιτέχνες που ήδη λειτουργούσαν έτσι.
Fast forward στο
2023, οι περισσότεροι και δημόσια κάποτε
ξιφουλκοί της άρνησης αμοιβής από την
τέχνη, αμοίβονται από ικανοποιητικά
έως πολυεθνικά, αναγνωρίζονται ως
βασικοί πυλώνες τους σύγχρονου
πολιτιστικού προϊόντος στην Ελλάδα.
Από νούμερα stream μέχρι
μεγάλες συναυλίες και από κινηματογραφικές
παραγωγές συστημικών καναλιών ή
φεστιβαλικών hit, η
διαδρομή είναι δεδομένη. Το ίδιο δεδομένο
που ήταν το 2020 να είναι το στοιχειώδες
κοινωνικά αποδεκτό βήμα εναντίωσης στο
σύστημα το να αναγνωρίζεις το κίνημα
Support Art Workers. Όχι
μόνο δηλαδή να αναγνωρίζεις ότι η τέχνη
πρέπει να αμοίβεται(εργάτρια/της) αλλά
και ότι σα να μην έφτανε αυτό(sic),
χρειάζονται και στήριξη
σε αυτή την προσπάθεια.
Καταληκτικά,
ποιος έκλεισε άραγε εκείνο το χαράκωμα
και γιατί δεκάδες άνθρωποι που βρέθηκαν
να διατρανώνουν ότι “ραπ και πανκ δε
παίζεις για τα λεφτά, απαγορεύεται”
ζουν πια αμοιβόμενοι από την τέχνη, είτε
με ραπ, είτε με πανκ, είτε με την ηθοποιία
ή τη μουσική παραγωγή; Ήταν ψεύτες το
2013, και το 2023 το φως της αλήθειας τους
έκανε ειλικρινείς; Ή μήπως η οικονομία
εκτινάχθηκε σα το ελατήριο του κλόουν
υπουργού, ε και τι να κάνουμε ας φάμε κι
εμείς από την πίτα; Τίποτα από τα δυο: η
ίδια η ανθρώπινη φύση είναι τέτοια που
αποζητά μια ανταμοίβή για το μόχθο της,
διανοητικό ή χειρωνακτικό, που δέχεται
να μοχθεί χωρίς αμοιβή μόνο όταν η ηθική
της κατάσταση βρίσκεται σε ευθεία
συνεργασία με το σκοπό του μόχθου, αλλά
όχι σε βαθμό καθημερινής ρουτίνας. Θα
παίξουμε για την Παλαιστίνη ή ενάντια
στους φασίστες, αλλά δεν θα γράφουμε
ενα δίσκο τη χρονιά για να τον παίξουμε
30 φορές δωρεάν, θα κάνουμε κατάληψη στο
Τσίλερ 6 μήνες αλλά όχι για να παίζει
στο Νετφλιξ ο τελευταίος (πρώην) κολλητός
του Λιγνάδη, θα παίξουμε εμείς. Σε αντίθεση με τους απολογητές
του καπιταλισμού, η ανθρώπινη φύση δεν
είναι ανταγωνιστική, και σίγουρα δεν
είναι ανταγωνιστική όταν οι από κάτω
λειτουργούν με λιγότερα χαρακώματα
ανάμεσά τους. Κι αν ένα χαράκωμα όσο
έκλεινε, έδινε μισθούς στους φτωχότερους
της τέχνης τότε ήταν ένα χαράκωμα που
κακώς υπήρξε.
Βασίλης Μυρσινιάς
Renegade
Instruments
γράφοντας από
το studio που
φτιάχτηκε με λεφτά από άλλες
δουλειές
24/11/23
